Proces wejścia na listę do transplantacji nerki

Pacjent zakwalifikowany do transplantacji nerki trafia na Krajową Listę Osób Oczekujących na Przeszczepienie. Lista ta jest wspólna dla całej Polski. Zanim jednak zyska szansę na nową nerkę, musi przejść szereg badań i wykluczyć bezwzględne przeciwwskazania do zabiegu.

Przeszczep nerki jest najskuteczniejszą formą terapii nerkozastępczej. Tańszy niż dializy otrzewnowe i hemodializy, znacznie poprawia jakość życia pacjenta ze schyłkową niewydolnością nerek. Niestety, pacjentów oczekujących na transplantację nerki jest wielu, natomiast dawców organów – znacznie mniej.

Jakie są zasady kwalifikacji chorych do przeszczepienia nerki

Wskazaniem do wpisania pacjenta na listę osób oczekujących na przeszczep jest nieodwracalna niewydolność nerek. Najczęściej dotyczy to osób z niewydolnością przewlekłą, wywołaną chorobami takimi jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, wielotorbielowatość czy zapalenie kłębuszkowe. Zanim pacjent trafi na Krajową Listę Osób Oczekujących na Przeszczepienie, musi przejść szereg badań. Przede wszystkim należy wykluczyć istnienie bezwzględnych przeciwwskazań do transplantacji nerki.

Wśród chorób uniemożliwiających transplantację znajdują się m.in.:

·       ciężkie uszkodzenie serca

·       zakażenia niepoddające się leczeniu (np. HIV)

·       miażdżyca uogólniona z zaawansowanymi zmianami naczyniowymi i narządowymi

·       niewydolność wątroby

·       nowotwory

·       zmiany w końcowym odcinku układu moczowego

Przeszczepienia nerki nie wykonuje się u osób chorych psychicznie, alkoholików, narkomanów, ale też pacjentów w zaawansowanym wieku, u których rokowania długości życia nie przekraczają 2 lat. Osoby uzależnione mogą starać się o wpisanie na listę, jednak dopiero po całkowitym wyleczeniu z nałogu.

Zgłoszenia chorego do Krajowej Listy Osób Oczekujących na Przeszczepienie dokonuje kierownik zespołu kwalifikacyjnego w Regionalnym Ośrodku Kwalifikacyjnym lub uprawiony przez kierownika lekarz. Nefrolog, pod którego opieką znajduje się pacjent oczekujący na przeszczep nerki, kieruje chorego na szereg ważnych badań. Wpisanie danej osoby na listę wymaga też wcześniejszej konsultacji z chirurgiem transplantologiem i nefrologiem transplantologiem. Zgłoszenie potencjalnego biorcy wykonuje się drogą elektroniczną.

Jakie badania trzeba wykonać przy kwalifikacji chorego do przeszczepienia nerki?

Zakwalifikowanie chorego do wpisania na listę oczekujących na transplantację nerki wymaga wykonania szeregu dodatkowych badań, które pozwolą ocenić ryzyko ewentualnych powikłań. Najważniejsza jest ocena stanu serca i naczyń krwionośnych. Choroby układu krążenia stanowią bowiem najczęstszą przyczynę poważnych powikłań, a nawet zgonu po przeszczepieniu nerki. W celu oceny stanu układu krążenia wykonuje się echokardiografię – bezinwazyjne badanie obrazowe serca, dzięki któremu możliwe jest wykrycie wad i uszkodzeń serca oraz poważnych chorób.

Kolejne badania to EKG wysiłkowe, Doppler tętnic szyjnych oraz tętnic i żył jamy brzusznej, a także koronarografia. Ostatnie badanie wykonywane jest wyłącznie u pacjentów z zaawansowaną miażdżycą, cukrzycą oraz u osób starszych. Pozwala ono na ocenę stanu tętnic wieńcowych.

Przed operacją, a także okresowo w czasie oczekiwania na przeszczepienie nerki, wykonuje się wiele innych badań, wśród nich można wymienić:

·       Morfologię

·       Posiew moczu

·       EKG

·       Mammografię

·       Badanie laryngologiczne

·       Badanie stomatologiczne

·       PTH

·       USG nerek i narządów jamy brzusznej

·       Aminotransferazy

·       HIV, HBsAg, HBsAb, HBcAb, HCV Ab

·       Białko całkowite, albuminy

·       Bilirubinę

·       INR

·       Kał na krew utajoną

·       Gastroskopię lub RTG górnego odcinka przewodu pokarmowego

·       Cytologię lub PSA

·       ECHO serca

W zależności od indywidualnych uwarunkowań i okoliczności, lekarz nefrolog kierujący pacjenta do przeszczepienia nerki może zlecić inne badania lub konsultacje z określonym specjalistą.

Przeszczepienie nerki – ile trzeba czekać

Czas oczekiwania na transplantację nerki zależy od wielu czynników. Przede wszystkim musi pojawić się narząd zgodny z tkankami biorcy. Dawca i biorca nie muszą mieć tej samej grupy krwi, jednak między tymi grupami musi istnieć zgodność. W zależności od okoliczności, czas oczekiwania na nerkę do przeszczepienia może wynieść kilka tygodni, a może nawet kilka lat. Jeśli się przedłuża, pacjent poddawany jest okresowym badaniom, aby wykluczyć ryzyko pojawienia się powikłań.

Najlepsze rokowania daje przeszczep nerki od żywego dawcy. Praktyka pokazuje, iż zarówno biorca, jak i dawca mogą powrócić do zdrowia i prowadzić normalne, aktywne życie po przeszczepieniu. Jednak zdecydowana większość narządów pochodzi od dawców zmarłych. Współczesna medycyna dostarcza jednak rozwiązania, dzięki którym odsetek udanych przeszczepień jest bardzo wysoki – niezależnie od źródła transplantowanego narządu. 

_{Numer materiału: PLMP/MG232/20-0002, data zatwierdzenia luty 2020}