Funkcje i objawy niewydolności nerki

Funkcje nerek

Nerki pełnią niezwykle ważną rolę w Twoim organizmie. Do najważniejszych funkcji, które pełnią należą: 

• oczyszczanie krwi ze szkodliwych produktów przemiany materii
• usuwanie nadmiaru płynów z organizmu
• utrzymywanie zrównoważonego poziomu substancji mineralnych (sodu, wapnia, potasu i fosforanów)
• zapewnianie prawidłowego ciśnienia krwi
• pomoc w tworzeniu czerwonych ciałek krwi
• wytwarzanie „aktywnej” witaminy D pozwalającej zachować zdrowie i mocne kości

Przewlekła niewydolność nerek

O przewlekłej niewydolności nerek mówimy wtedy, gdy nerki przestają prawidłowo spełniać swoją rolę. Choroba nerek może nasilać się w czasie, proces ten może trwać wiele lat, a nawet dekad. Kiedy przewlekła niewydolność nerek jest tak zaawansowana, że grozi śmiercią w przypadku braku odpowiedniego leczenia nerkozastępczego (dializoterapii lub przeszczepienia nerki), nazywamy ją schyłkową niewydolnością nerek.

Jeżeli u osoby z przewlekłą chorobą nerek nie doszło jeszcze do etapu niewydolności schyłkowej, niekiedy możliwe jest opóźnienie momentu rozpoczęcia leczenia dializami poprzez ścisłą kontrolę wartości ciśnienia tętniczego krwi, przestrzeganie odpowiedniej diety oraz systematyczne zażywanie przepisanych przez lekarza leków.

Objawy

Większość pacjentów nie jest świadoma choroby nerek do momentu znacznego pogorszenia się ich funkcjonowania. Objawy zaawansowanej niewydolności nerek (nazywanej także mocznicą) to:

• Uczucie zmęczenia lub osłabienia
• Obrzęki stóp i dłoni
• Duszność
• Utrata apetytu, niesmak w ustach, wymioty, nudności, utrata masy ciała
• Problemy ze spaniem, świąd, skurcze mięśniowe, ciemne (szare) zabarwienie skóry.

Jeśli zauważysz u siebie podobne symptomy niezwłocznie zgłoś się do lekarza. 

Szczególnie narażone na przewlekłą chorobę nerek są osoby cierpiące na cukrzycę oraz nadciśnienie tętnicze. Wysoki poziom cukru we krwi u chorych na cukrzycę powoduje uszkodzenie drobnych naczyń krwionośnych w strukturach nazywanych kłębuszkami nerkowymi, co w efekcie prowadzi do niewydolności nerek. Z kolei nadciśnienie tętnicze prowadzi do uszkodzenia silnie unaczynionych struktur nerek.

Leczenie niewydolności nerek

Trzy najpopularniejsze metody leczenia przewlekłej niewydolności nerek to: 

Hemodializa (HD) - to proces oczyszczania krwi dokonywany za pomocą maszyny, nazywanej potocznie sztuczną nerką. Hemodializa wymaga wytworzenia stałego dostępu naczyniowego, tak zwanej przetoki, dzięki której krew może zostać doprowadzona do sztucznej nerki. Hemodializę przeprowadza się w szpitalu, wymaga to odbycia 2-3 wizyt tygodniowo, z których każda trwa od 3 do 5 godzin. Do tego trzeba doliczyć również czas dojazdu i powrotu do domu. Niektóre aparaty do hemodializy nadają się do użytku w warunkach domowych, lecz ta metoda terapii nie jest refundowana w Polsce.

Dializa otrzewnowa (DO) – w przeciwieństwie do hemodializy, wykonywana jest przez pacjenta samodzielnie w domu. Pacjent przyjeżdża do oddziału dializ na wizyty kontrolne raz na 6 tygodni.  Aby dializa otrzewnowa była możliwa, pacjent przechodzi zabieg chirurgiczny w trakcie którego ma wszczepiony specjalny cewnik do jamy brzusznej, przez który wpuszczany jest płyn dializacyjny. W dializie otrzewnowej (DO) wykorzystuje się błonę otrzewnej - naturalną błonę wyściełającą od wewnątrz jamę brzuszną, która dzięki swoim naturalnym właściwościom jest w stanie filtrować produkty przemiany materii. Dializa otrzewnowa może być wykonywana ręcznie w ciągu dnia (CADO – ciągła ambulatoryjna dializa otrzewnowa) lub automatycznie przy użyciu cyklera w czasie snu pacjenta (ADO – automatyczna dializa otrzewnowa).

Przeszczepienie nerki (transplantacja) – przeszczepienie nerki uwalnia chorego od dializy i jest bardziej skutecznym sposobem leczenia schyłkowej niewydolności nerek, niż dializa otrzewnowa lub hemodializa. Chorzy żyjący z przeszczepioną nerką nie muszą poddawać się zabiegom, mają więcej energii i siły. Niestety czas funkcjonowania każdego przeszczepu jest ograniczony, a szybkość znalezienia odpowiedniego dawcy zależy od podobieństwa antygenowego, które determinuje stopień prawdopodobieństwa przyjęcia się przeszczepionego organu. Ponadto, pacjenci z przeszczepionym narządem muszą przyjmować leki immunosupresyjne czyli takie, które osłabiają jego odporność, aby zapobiec odrzuceniu przeszczepu przez własny organizm, co sprawia, że są bardziej podatni na wszelkiego rodzaju infekcje.

Monitoring zdrowia

Większość chorób nerek przebiega bezobjawowo. Do nielicznych objawów, które mogą sugerować przewlekłą chorobę nerek należą obrzęki głównie zlokalizowane na twarzy i w okolicach kostek, nadciśnienie tętnicze oraz zmiana rytmu dobowego oddawania moczu np. oddawanie moczu w nocy. W miarę postępu przewlekłej choroby nerek zmniejsza się objętość oddawanego moczu, pojawia się ogólne osłabienie związane z niedokrwistością nerkopochodną (anemią), pacjent uskarża się na świąd skóry, bezsenność i brak apetytu. W rozpoznaniu choroby nerek zasadnicze znaczenie mają powszechnie dostępne podstawowe badania krwi i moczu, na które może skierować lekarz Podstawowej Opieki Zdrowotnej.

Data zatwierdzenia materiału: marzec 2019
PLMP/MG232/19-0001